Neuropathie na kankerbehandeling: wat je kunt doen om je zenuwen te helpen herstellen

Ik weet het nog goed: tijdens mijn behandelingen begonnen mijn vingers steeds meer pijn te doen.
Veters losmaken ging lastig, sokken aantrekken of verpakkingen openen lukte soms alleen nog met hulp van anderen.

Veel mensen herkennen het tijdens of na een chemobehandeling: neuropathie.

Het kan je dagelijkse leven flink beïnvloeden. Knopen dichtmaken gaat lastiger, je verliest sneller je evenwicht, of je voelt aanraking minder goed. En wat veel minder besproken wordt: zenuwschade kan ook intiem klachten geven, zoals minder gevoel in de clitoris of de eikel.

Dit zijn geen kleine dingen. Daarom is het belangrijk om klachten zo snel mogelijk met je arts te bespreken. Soms kan de dosering van je behandeling worden aangepast, of kan een bepaald middel worden weggelaten.

Bij mij koos mijn oncoloog ervoor om halverwege één van de middelen uit mijn chemococktail te halen, zodat de zenuwschade niet verder zou verergeren. Mijn prioriteit lag toen, net als nu, bij kwaliteit van leven op de lange termijn.

Maar wist je dat je zelf óók actief dingen kunt doen om schade te beperken én je herstel te ondersteunen? In deze blog deel ik hoe dat werkt en hoe vitamines zoals B12 en folaat daar een rol in kunnen spelen.

Wat is neuropathie eigenlijk?

Neuropathie betekent letterlijk ‘zenuwziekte’, maar in dit geval gaat het om zenuwschade die ontstaat door bijvoorbeeld chemotherapie. Vooral de uiteinden van je zenuwstelsel zijn kwetsbaar. Dat zijn de zenuwen die het verst van je ruggenmerg en hersenen liggen, zoals in je handen, voeten, tenen, maar soms ook in meer verborgen, intieme gebieden zoals de clitoris of de eikel.

Deze zenuwen werken als boodschappers: ze sturen signalen naar je hersenen over wat je voelt: bijvoorbeeld warmte, kou, aanraking, pijn. Ze zorgen ook voor de aansturing van spieren. Chemotherapie kan de isolatielaag (myeline) rond de zenuwen beschadigen of zelfs de zenuwvezels zelf aantasten. Daardoor worden signalen trager, verstoord of helemaal niet meer doorgegeven.

Het gevolg? Je kunt last krijgen van tintelingen, een doof gevoel, branderigheid, steken of pijn. Soms voelt het alsof je dikke sokken of handschoenen aan hebt, terwijl dat niet zo is. En omdat zenuwen ook betrokken zijn bij balans en fijne motoriek, kun je bijvoorbeeld sneller struikelen of moeite hebben met kleine handelingen zoals knopen dichtmaken.

De rol van vitamine B12 en folaat in herstel

Vitamine B12 en folaat (de natuurlijke, actieve vorm van foliumzuur) zijn onmisbare bouwstenen voor een gezond zenuwstelsel. Ze werken samen in verschillende processen die allemaal belangrijk zijn voor zenuwherstel:

• Herstel van de beschermlaag rond zenuwen
  Rond elke zenuwvezel zit een soort isolatielaag, de myelineschede. Deze zorgt ervoor dat signalen snel en goed worden doorgegeven. B12 en folaat helpen bij de aanmaak en het herstel van die myeline. Als deze laag beschadigd is, gaat het signaal trager of raakt het verstoord wat kan leiden tot tintelingen, gevoelloosheid of pijn.
• Ondersteunen van signaaloverdracht
  Zenuwen communiceren met elkaar via neurotransmitters (signaalstoffen). Folaat en B12 spelen een rol in de productie van deze stoffen, zodat zenuwen weer goed ‘met elkaar kunnen praten’.
• Bescherming tegen extra schade
  Na chemo is er meer oxidatieve stress in het lichaam, een soort roestproces dat cellen kan beschadigen. B12 en folaat helpen je cellen en zenuwen beschermen tegen die schade, waardoor ze meer ruimte krijgen om te herstellen.

Als je te weinig van deze vitamines hebt, kan het herstel van zenuwen trager gaan en kunnen klachten langer blijven bestaan. Ook als je bloedwaarden nét binnen de ‘normale’ range vallen, kan het voor sommige mensen alsnog te weinig zijn om goed te herstellen.

Waarom een tekort vaker voorkomt na chemo en andere behandelingen tegen kanker

Na chemotherapie, bestraling of een operatie kan je lichaam tijdelijk méér behoefte hebben aan bepaalde vitamines, óók aan B12 en folaat. Dat heeft een paar redenen:

• Beschadigde slijmvliezen in maag en darmen;  Chemotherapie en bestraling beschadigen en irriteren het slijmvlies van je maag. Dat maakt de opname van voedingsstoffen, waaronder B12 en folaat, minder efficiënt.
• Hogere celvernieuwing tijdens herstel;  B12 en folaat zijn onmisbaar bij de aanmaak van DNA en nieuwe cellen. Na behandelingen waarin veel cellen beschadigd raken (zoals bij chemo of bestraling) moet het lichaam extra hard werken om te herstellen en dat kost meer van deze vitamines.
• Veranderingen in eetlust en voeding;  Misselijkheid, smaakveranderingen en vermoeidheid maken het soms lastig om voldoende voedingsstoffen binnen te krijgen, waardoor tekorten sneller ontstaan.
• Medicatie zoals maagzuurremmers;  Veel mensen krijgen tijdens de behandeling maagzuurremmers (zoals omeprazol of pantoprazol) om het maag-slijmvlies te beschermen. Deze medicijnen verlagen het maagzuur, maar dat zuur is juist nodig om B12 uit voeding los te maken, waardoor er een tekort ontstaat.

Dit maakt het extra belangrijk om te kijken hoe je je voorraad B12 en folaat kunt aanvullen.

Praktisch aan de slag

Uit onderzoek én praktijkervaring blijkt dat mensen baat hebben bij extra B12 en folaat, zeker bij milde tot matige zenuwschade.

Wat je kunt uitproberen is 6 tot 12 weken te suppleren en kijken welk effect dit heeft.

Het protocol is als volgt;

• Vitamine B12 – 1000 mcg per dag, bij voorkeur als smelt- of zuigtablet of vloeibare vorm.
• Folaat – 400–800 mcg per dag, bij voorkeur in de actieve vorm 5-MTHF (5-methyltetrahydrofolaat).

Neem de vitamine B12 bij voorkeur in de ochtend in, wanneer je nog niets gegeten hebt.

Waarom folaat en niet synthetisch foliumzuur?

Folaat is de natuurlijke, direct actieve vorm van vitamine B11/B9 (dit is hetzelfde) die je lichaam meteen kan gebruiken.

Synthetisch foliumzuur moet eerst worden omgezet naar folaat. Bij een groot deel van de bevolking verloopt die omzetting minder efficiënt, waardoor er onverwerkt foliumzuur in je bloed kan blijven circuleren.

Daarnaast zijn er aanwijzingen dat hoge doseringen synthetisch foliumzuur tijdens actieve kanker ongunstig kunnen zijn. Folaat (5-MTHF) wordt in de regel beter opgenomen, geeft geen ophoping van ongebruikte vormen en sluit beter aan bij de manier waarop je lichaam van nature werkt.

💡 Tip: Houd een klein dagboekje bij. Noteer dagelijks je klachten in een cijfer van 0–10, en schrijf kort op wanneer ze het ergst of juist het minst aanwezig waren. Zo zie je beter welke verandering er optreedt.

Meer dan alleen supplementen

Wanneer je aan het herstellen bent, wil je natuurlijk niet alleen naar supplementen kijken. Supplementen kunnen een deel van de oplossing zijn, maar moeten altijd samengaan met andere gezonde gewoontes.

Je zenuwen zijn onderdeel van een heel netwerk in je lichaam. En alles wat je doet voor je algehele gezondheid, heeft óók invloed op hoe goed je zenuwen herstellen.

• Voeding als basis; Een gevarieerd, overwegend plantaardig eetpatroon levert veel folaat, antioxidanten en andere voedingsstoffen die zenuwen beschermen en voeden. Groene bladgroenten (zoals spinazie en boerenkool), peulvruchten, citrusvruchten, avocado, volle granen, noten en zaden zitten allemaal vol met natuurlijke folaat en andere B-vitamines. Deze helpen bij de aanmaak van nieuwe cellen en ondersteunen de beschermlaag (myeline) rond je zenuwen. Antioxidanten uit groente en fruit helpen daarnaast om extra schade door oxidatieve stress tegen te gaan.
• Beweging; Regelmatige beweging, zoals wandelen, yoga of lichte krachttraining, stimuleert de doorbloeding en zenuwactiviteit. Goede doorbloeding betekent dat voedingsstoffen en zuurstof sneller bij je zenuwen komen, wat het herstel kan versnellen.
• Ontspanning en stressreductie;  Langdurige stress zet je zenuwstelsel in ‘overlevingsstand’, waardoor herstelprocessen minder prioriteit krijgen. Ontspanningstechnieken zoals hypnose, meditatie of ademhalingsoefeningen geven je lichaam het signaal dat het veilig is om te herstellen.
• Slaap; Tijdens diepe slaap (de zogenaamde slow-wave sleep) maakt je lichaam groeihormoon aan en vinden veel herstelprocessen plaats. Ook zenuwen profiteren hiervan. Daarom is een goed slaapritme zo belangrijk voor herstel. 

Veiligheid bij gebruik van folaat of foliumzuur

Wanneer je nog in behandeling bent tegen kanker of net klaar bent met je behandeling, overleg dan altijd eerst met je behandelend arts voordat je begint met supplementen zoals folaat of foliumzuur.

Dat is niet bedoeld als standaard waarschuwing om “ingedekt” te zijn, maar omdat het in sommige situaties écht een groot verschil kan maken voor je behandeling.
Zo wordt bijvoorbeeld bij sommige medicijnen, zoals methotrexaat, bewust met folaatvormen gewerkt om gezonde cellen te beschermen. De timing en dosering zijn dan heel precies afgestemd, zodat het medicijn zijn werk kan doen zonder onnodige schade aan gezonde cellen.

Die afweging verschilt per persoon, per type behandeling en per moment in je herstel. Samen met je arts kun je kijken wat in jouw situatie het veiligst en effectiefst is.

Je hoeft het niet alleen te doen

Herstellen van neuropathie kost tijd, maar er is vaak méér mogelijk dan je denkt.

In mijn GRATIS masterclass laat ik je zien hoe je echt grip krijgt op je herstel en welke stappen je kunt zetten om je energie, helderheid en levenskwaliteit terug te krijgen.

📅 Schrijf je HIER gratis in en ontdek wat er voor jou mogelijk is.